ประวัติสีไว้ทุกข์ จากรัชกาลที่ 5 ถึงปัจจุบัน แต่เดิมมีถึง 3 สี ดำ-ขาว-ม่วงแก่ แบ่งตามฐานะและความสัมพันธ์ ก่อนเหลือ สีดำ เป็นสัญลักษณ์แห่งความอาลัยของไทย

จากกรณีที่รัฐบาลได้มีแนวทางแนะนำให้ประชาชนทั่วไป แต่งกายไว้ทุกข์หรือพิจารณาตามความเหมาะสม เพื่อร่วมแสดงความอาลัยในช่วงเวลาสำคัญนี้ หลายคนอาจสงสัยว่า เหตุใด “สีดำ” จึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของการไว้ทุกข์ในปัจจุบัน และแท้จริงแล้วในอดีตประเทศไทยมีการใช้ “สีอะไรบ้าง” เพื่อแสดงความอาลัย

พระนิพนธ์ของ หม่อมเจ้าหญิงพูนพิศมัย ดิศกุล พระธิดาใน สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ซึ่งทรงเล่าไว้ในเรื่อง “สีไว้ทุกข์ในสมัยรัชกาลที่ 5” ว่า

เดิมที การไว้ทุกข์ในสมัยโบราณจะใช้เครื่องแต่งกาย 3 สี ตามฐานะและความสัมพันธ์กับผู้ตาย ได้แก่

1 สีดำ — สำหรับผู้ใหญ่ หรือผู้ที่มีอายุแก่กว่าผู้ตาย

2 สีขาว — สำหรับผู้เยาว์ หรือผู้ที่อ่อนอายุกว่าผู้ตาย

3 สีม่วงแก่หรือน้ำเงินเข้ม — สำหรับผู้ที่ไม่ได้มีสายสัมพันธ์หรือเกี่ยวดองกับผู้ตาย

หลักฐานที่ชัดเจนคือภาพถ่ายในงานพระเมรุ พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าศรีวิไลยลักษณ์ กรมขุนสุพรรณภาควดี เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ร.ศ. ๑๒๔ (พ.ศ. 2448) ณ พระราชวังบางปะอิน ซึ่งปรากฏให้เห็นว่า สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ และ สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี รวมถึงข้าราชบริพารฝ่ายใน ต่างแต่งกายไว้ทุกข์ตามธรรมเนียมดั้งเดิม ผู้สูงวัยกว่าสวมสีดำ ส่วนผู้เยาว์กว่าสวมสีขาว

ต่อมาภายหลัง ธรรมเนียมการไว้ทุกข์ได้ถูก ผ่อนปรนและปรับให้เหลือเพียง “สีดำ” สีเดียว เพื่อความเรียบง่ายและเป็นสัญลักษณ์แห่งความอาลัยที่เข้าใจได้ในทุกชนชั้น และยังคงถือปฏิบัติเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน

ดังนั้น “สีดำ” จึงไม่ได้เป็นเพียงสัญลักษณ์ของความเศร้า แต่ยังสะท้อนถึง ความเคารพ ความอ่อนน้อม และการระลึกถึงคุณความดีของผู้ล่วงลับ ซึ่งเป็นธรรมเนียมอันงดงามที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่นของสังคมไทย