ไต เป็นอวัยวะสำคัญที่ทำหน้าที่กรองของเสียออกจากเลือด ควบคุมสมดุลของน้ำ เกลือแร่ และความดันโลหิตในร่างกาย แต่สิ่งที่หลายคนอาจไม่รู้คือ เมื่อไตเริ่มเสื่อมสภาพ มักจะไม่แสดงอาการชัดเจนในช่วงแรก ๆ ทำให้ผู้ป่วยจำนวนมากมารู้ตัวอีกทีเมื่อเข้าสู่ภาวะ ไตวาย ซึ่งรักษาได้ยากและอาจต้องพึ่งการฟอกไตหรือปลูกถ่ายไตในที่สุด

ดังนั้น การรู้จักสังเกต สัญญาณเตือนภัยจากไต ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น จึงเป็นกุญแจสำคัญที่จะช่วยป้องกันโรคร้ายแรงนี้ได้

1. ปัสสาวะเปลี่ยนไปจากปกติ

อาการปัสสาวะผิดปกติถือเป็นสัญญาณแรกที่ไม่ควรมองข้าม เช่น ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน ปัสสาวะขัด มีฟอง หรือสีเข้มผิดปกติ ทั้งหมดนี้อาจบ่งชี้ว่าไตไม่สามารถกรองของเสียได้อย่างมีประสิทธิภาพ ควรรีบเข้ารับการตรวจการทำงานของไตโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

2. หน้าบวม ขาบวม หรือเท้าบวม

เมื่อไตเริ่มเสื่อม ของเหลวและเกลือจะคั่งอยู่ในร่างกาย ทำให้เกิดอาการบวม โดยเฉพาะบริเวณรอบดวงตา ใบหน้า หรือข้อเท้า หากตื่นเช้ามาแล้วหน้าบวม หรือรู้สึกว่ารองเท้าแน่นกว่าปกติ นั่นอาจเป็นสัญญาณเตือนว่า “ไตทำงานหนักเกินไป”

3. เหนื่อยง่าย โลหิตจาง อ่อนแรง

ไตมีหน้าที่สร้างฮอร์โมนกระตุ้นการผลิตเม็ดเลือดแดง เมื่อไตเสื่อม ฮอร์โมนนี้จะลดลง ทำให้เกิดภาวะโลหิตจาง รู้สึกเหนื่อยง่าย เวียนหัว หรือหายใจสั้นกว่าปกติ หากมีอาการเหล่านี้โดยไม่มีสาเหตุชัดเจน ควรตรวจเลือดเพื่อประเมินภาวะโลหิตจางและการทำงานของไต

4. เบื่ออาหาร คลื่นไส้ หรือมีกลิ่นปาก

เมื่อของเสียสะสมในเลือดมากขึ้น จะทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ เบื่ออาหาร ลิ้นขม หรือมีกลิ่นปากคล้ายแอมโมเนีย ซึ่งเป็นผลจากการคั่งของยูเรียในร่างกาย อาการเหล่านี้มักพบในผู้ที่มีภาวะไตเสื่อมระยะเริ่มต้นถึงปานกลาง

5. ผิวแห้ง คัน มีผื่น หรือสีผิวคล้ำ

ไตที่ทำงานผิดปกติไม่สามารถขับของเสียและควบคุมสมดุลของแร่ธาตุได้ดี ทำให้เกิดผิวแห้ง คัน หรือผื่นแดง โดยเฉพาะบริเวณแขนขา หากมีอาการคันเรื้อรังโดยไม่มีสาเหตุทางผิวหนังที่แน่ชัด อาจต้องตรวจหาความผิดปกติของไต

6. นอนไม่หลับ กระสับกระส่ายตอนกลางคืน

ภาวะไตเสื่อมทำให้ระดับของเสียในเลือดสูงขึ้น ส่งผลให้รู้สึกไม่สบายตัว ขาอยู่ไม่สุข หรือกระสับกระส่ายในเวลากลางคืน เป็นอีกสัญญาณหนึ่งที่มักถูกมองข้ามแต่สัมพันธ์กับการทำงานของไตโดยตรง

การเลือกรับประทานอาหารมีผลโดยตรงต่อสุขภาพไต หากกินบางอย่างมากเกินไปอาจเร่งให้ไตเสื่อมเร็วกว่าปกติ

-อาหารเค็มจัด เช่น ของดอง อาหารแปรรูป บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป เพราะมีโซเดียมสูง ทำให้ความดันโลหิตเพิ่มขึ้นและไตต้องทำงานหนัก

-อาหารโปรตีนสูงเกินไป โดยเฉพาะเนื้อแดงหรือเวย์โปรตีน เพราะไตต้องขับของเสียจากการสลายโปรตีนเพิ่มขึ้น

-อาหารมัน ของทอด ทำให้ไขมันในเลือดสูง เสี่ยงต่อหลอดเลือดตีบและภาวะไตเสื่อม

-น้ำตาลและเครื่องดื่มหวาน เพิ่มความเสี่ยงโรคเบาหวาน ซึ่งเป็นต้นเหตุสำคัญของโรคไตเรื้อรัง

-แอลกอฮอล์ ทำให้ร่างกายขาดน้ำและเพิ่มภาระต่อการกรองของไต