มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค ร่วมกับนิตยสารฉลาดซื้อ เปิดเผยผลการทดสอบเครื่องดื่ม “ชาไทย” หรือชานมเย็นยอดนิยม 15 แบรนด์ดัง สร้างความสั่นสะเทือนให้วงการเครื่องดื่มและผู้บริโภค ผลการวิเคราะห์จากห้องปฏิบัติการมาตรฐาน ISO 17025 ชี้ชัด พบการใช้สีสังเคราะห์ในทุกตัวอย่างที่ส่งตรวจ โดยหนึ่งในสีที่พบเป็นส่วนใหญ่คือ “Sunset Yellow FCF” (INS 110) หรือสีส้มสดใสอันเป็นเอกลักษณ์ของชาไทยนั่นเอง การค้นพบนี้จุดประเด็นคำถามสำคัญถึงความปลอดภัยในการบริโภคเครื่องดื่มขวัญใจมหาชนชนิดนี้ทันที

สาร Sunset Yellow FCF จัดเป็นสีสังเคราะห์ผสมอาหารชนิดหนึ่ง ใช้แพร่หลายทั่วโลกเพื่อปรับปรุงสีสันของอาหารเครื่องดื่มให้ดูน่ารับประทาน สำหรับประเทศไทย สารสีชนิดนี้ได้รับอนุญาตให้ใช้ในผลิตภัณฑ์อาหารบางประเภท กฎหมายและการกำกับดูแลในไทย

นพ.สุรโชค ต่างวิวัฒน์ เลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ให้ข้อมูลว่า ชาที่มีการใส่สีส่วนใหญ่จัดเป็น “ชาปรุงสำเร็จ” มีการแต่งสี กลิ่น รส ตามกฎหมายปัจจุบัน อนุญาตให้เติมสี Sunset Yellow FCF ได้ไม่เกิน 100 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม (100 ppm) ในสภาพพร้อมบริโภค ซึ่งเป็นเกณฑ์ที่สอดคล้องกับมาตรฐานสากล (Codex) และองค์การอนามัยโลก (WHO) ยังถือว่าสีชนิดนี้ปลอดภัยหากใช้ภายใต้ขีดจำกัดกำหนด

อย่างไรก็ตาม ผลิตภัณฑ์ประเภท ชาใบ ชาผง หรือชาสมุนไพรสำหรับชงดื่ม ที่มีสีตามธรรมชาติ ไม่อนุญาตให้เติมสีสังเคราะห์ใด ๆ (ยกเว้นสีในกลุ่มคาราเมล)

องค์การอนามัยโลก (WHO) กำหนดค่าความปลอดภัยในการบริโภค (ADI – Acceptable Daily Intake) ของ Sunset Yellow FCF ไว้ที่ 0-4 มิลลิกรัม ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ต่อวัน ถึงกระนั้น ในบางประเทศ เช่น เดนมาร์ก ฟินแลนด์ และกลุ่มประเทศในยุโรป มีการสั่งห้ามหรือควบคุมการใช้สีชนิดนี้ เนื่องจากมีรายงานการศึกษาและข้อกังวลเกี่ยวกับผลกระทบต่อสุขภาพ หากได้รับในปริมาณ “มากเกินกำหนด” สะสมเป็นเวลานาน

สีส้มในชาไทย ปลอดภัยไหม? อย.อนุญาต WHO รับรอง แต่ยุโรปบางส่วนแบน! ความเสี่ยงจากการบริโภคเกินขนาด

ดร.นุติ หุตะสิงห (เชฟทักษ์) เชฟและนักวิทยาศาสตร์ทางอาหาร ให้ข้อมูลว่า การดื่มชาไทยที่ใส่สีในปริมาณมาก อาจทำให้ร่างกายได้รับสาร Sunset Yellow FCF เกินค่า ADI ที่แนะนำ โดยประเมินว่าการดื่ม “เกิน 2 แก้วต่อวัน” อาจมีความเสี่ยงดังกล่าว

การได้รับสารนี้เกินขนาดสะสม อาจเชื่อมโยงกับผลเสียต่อสุขภาพระยะยาว เช่น การกระตุ้นอาการสมาธิสั้นในเด็ก (ADHD) รวมถึงความเสี่ยงด้านอื่น ๆ ที่มีรายงานในงานวิจัย เช่น ความเสี่ยงมะเร็ง หรือผลกระทบต่อไต

นอกจากนี้ บทความทบทวนวรรณกรรมในวารสาร Trends in Analytical Chemistry ยังกล่าวถึงการศึกษาที่อาจเชื่อมโยงการบริโภค Sunset Yellow FCF ปริมาณมาก กับกลุ่มอาการสมาธิสั้น (ADHD) และความเสี่ยงด้านสุขภาพอื่น ๆ ปัจจัยเสี่ยงอื่นในชาไทย

นอกเหนือจากสีสังเคราะห์ เครื่องดื่มชาไทยโดยทั่วไปยังมีส่วนประกอบอื่นที่ควรพิจารณา:

สารออกซาเลต (Oxalate) พบตามธรรมชาติในชาดำ (วัตถุดิบหลักของชาไทย) การชงเข้มข้นอาจเพิ่มปริมาณสารนี้ ซึ่งเมื่อรวมกับแคลเซียมในร่างกาย อาจเพิ่มความเสี่ยงการเกิดนิ่วในไต

น้ำตาลและไขมัน ส่วนผสมจากนมข้นหวาน ครีมเทียม หรือนมปรุงแต่งต่าง ๆ เพิ่มปริมาณน้ำตาลและไขมันในเครื่องดื่มอย่างมีนัยสำคัญ